Đề 1: Giới thiệu một danh lam thắng cảnh của đất nước, quê hương.

I. Dàn ý

1. Mở bài: Giới thiệu

- Nằm trong núi đá vôi, rừng nhiệt đới, ...

- Hệ thống hang động đẹp lộng lẫy, ...

- Con sông ngầm dài nhất thế giới

2. Thân bài

Vị trí - đặc điểm:

- Núi đá vôi, Kẻ Bàng, cách Đồng Hới 50km về phía Tây ...

- Nhiều nhánh, dài trên 20k, ...

- Mới khám phá nhánh dài nhất là một phần sông ngần Nậm Aki, sông Son là một phần lộ ra mặt đất.

- Động Phong Nha, Động Răng Gió.

Du lịch:

- Chèo thuyền

- Mùa mưa sông Son dâng nước cao khuất cửa hang không thể tham quan

Tương truyền trong lịch sử:

- Hơn 100 năm trước, vua Hàm Nghi ẩn mình nơi đây cùng cận thần ra chiếu Cần Vương

Miêu tả động:

- Cửa động rộng 20m, cao 10m, có nhủ đá ...

- Động chính gồm: 14 buồng, nối thành hành lang dài 1500m ...

- Ngược dòng lên 800m từ cổng là hang nước cạn ...

3. Kết bài

- Động nằm trong rừng nguyên sinh Kẻ Bàng: còn nguyên sơ, tinh khôi ...

- Tham quan, bảo tồn món quà mà thiên nhiên đã ban tặng.

II. Bài văn mẫu

Bài mẫu 1:

"Đã mấy mùa than anh chưa về với biển

Về với Hạ Long gió lộng mây hồng

Có phố thợ chênh vênh lưng núi

Có dải lụa sương mờ Tuần Châu..."

Những lời ca trong tác phẩm "Hạ Long biển nhớ" của nhạc sĩ Đỗ Hòa An đã nói lên tất cả tình cảm thương nhớ đối với Hạ Long - thành phố biển gọi. Không phải ngẫu nhiên Hạ Long lại trở thành danh lam thắng cảnh của thế giới. Đến với Hạ Long, chúng ta như được đến với những giá trị tuyệt vời của tạo vật thiên nhiên và những giá trị văn hóa vô cùng đặc sắc.

Vịnh Hạ Long ở vị trí phía tây Vịnh Bắc Bộ Việt Nam, cách trung tâm thủ đô Hà Nội khoảng 170 km. Vịnh Hạ Long giáp với vịnh Bái Tử Long về phía Đông Bắc, giáp với quần đảo Cát Bà về phía Tây Nam và giáp với đất liền phía Tây và Tây Bắc, phía Đông và Đông Nam hướng ra vịnh Bắc Bộ. Vịnh có tổng diện tích khoảng 1.553 km2.

Ý nghĩa về cái tên Vịnh Hạ Long được rất nhiều người khám phá, triết tự "vịnh Hạ Long"có nghĩa là vịnh nơi Rồng đáp xuống. Các hòn đảo lớn, đảo nhỏ ở đây đều là những viên ngọc trai, ngọc bích quý giá được Rồng Mẹ nhả ra để tạo những thành lũy vững chãi giúp cho người dân chống giặc ngoại xâm xâm lược. Sau khi chiến thắng, nhận thấy cảnh mặt đất thanh bình, cây cối tốt tươi, con người cần cù, chịu khó, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau, Rồng Mẹ và đàn Rồng Con không trở về lại Thiên giới nữa mà ở lại Hạ giới để bảo vệ đất nước Việt Nam. Vị trí mà Rồng Mẹ đáp xuống gọi là Hạ Long và trong mỗi hang động của Vịnh đều có những câu chuyện vô cùng kì thú được lưu truyền.

Rất nhiều nghiên cứu đã chỉ ra từ 18.000 năm trước con người đã bắt đầu sinh sống trên Vịnh Hạ Long. Đây cũng là nơi gắn với rất nhiều những sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước. Có thể kể đến như trận thủy chiến của Ngô Quyền đánh quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938 hay trận chiến chống quân Nguyên Mông của Trần Quốc Tuấn.

Ngày 17/12/1994, trong Kỳ họp thứ 18 tại Phuket, Thái lan, UNESCO đã công nhận Vịnh Hạ Long là di sản thiên nhiên thế giới với việc nơi đây đạt được những giá trị ngoại hạng về mặt thẩm mỹ theo tiêu chuẩn của Công ước Quốc tế về bảo vệ Di sản tự nhiên và văn hóa thế giới. Ngày 2/12/2000, Hội đồng Di sản thế giới đã công nhận vịnh Hạ Long là di sản thế giới lần thứ 2 với hai giá trị nổi bật toàn cầu về lịch sử địa chất và địa mạo. Năm 2011, chiến thắng trước 261 kỳ quan nổi tiếng trên toàn thế giới, vịnh Hạ Long đã được bạn bè năm châu ủng hộ để trở thành một trong bày kì quan thiên nhiên mới của toàn thế giới. Đến với vịnh Hạ Long, du khách sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp tuyệt diệu của các hòn đảo nhỏ nơi đây.Vịnh Hạ Long có nhiều đảo với nhiều độ cao khác nhau, sắp xếp như một hình thù con rồng đang quẫy đuôi trong nước.Các đảo hầu hết đều là kiểu hình thái Phong Linh thuộc dạng hình thái hiếm hoi trong quá trình kiến tạo núi đá vôi.Phần lớn các hòn đảo được tạo bởi từ những khối đá vôi dạng hình tháp, dạng nón, có vách đứng hoặc dốc.Vịnh có 1.969 hònđảo lớn nhỏ khác nhau.Chính vì có một khối lượng các đảo lớn nhỏ vô cùng phong phú và đa dạng, Hạ Long đã được công nhận về giá trị địa chất - địa mạo. Những hòn đảo của Vịnh được đặt theo tên của những hình dáng mô phỏng như Đảo Cóc, Đảo Voi, Đảo Gà Chọi, Đảo Rùa, Đảo Mái...Điều này tạo ra rất nhiều sự hứng thú đối với các du khách khi tìm hiểu, tham quan về các hòn đảo xinh đẹp nơi đây. Trong đó, đảo Tuần Châu và Cát Bà là hai đảo lớn nhất Vịnh Hạ Long với mật độ dân số đông và với tiềm năng du lịch vô cùng lớn. Vịnh Hạ Long còn có những hang động mang vẻ đẹp tuyệt vời của thiên nhiên. Điều đặc biệt trong các hang động chính là những tác phẩm được coi là kiệt tác nghệ thuật của thiên nhiên ban tặng như những nhũ đá rủ xuống. Những hang động nổi bật có thể kể đến như Động Thiên Cung, Hang Đầu Gỗ, Hang Sửng Sốt, Hang Bồ Nông hay Hang Trinh Nữ. Mỗi hang động lại gắn với những câu chuyện kì thú khác nhau gợi sự tò mò cho rất nhiều du khách đến tham quan. Đến với Vịnh Hạ Long, bạn sẽ không thể bỏ qua những địa điểm vô cùng thú vị sau đây. Trước tiên là Hòn Gà Chọi hay gọi cách khác là Hòn Trống Mái, cách biển Bãi Cháy tầm 5km. Hòn Gà Chọi có hình dáng như hai con gà lớn với một trống, một mái đang giương đôi cánh đá nhau trên mặt biển xanh. Đây được coi như một hình ảnh biểu tượng của du lịch Hạ Long. Hình ảnh này cũng được đưa vào rất nhiều những tác phẩm nghệ thuật điêu khắc hay tranh ảnh. Đến với Hang Đầu Gỗ, giữa sự tuyệt diệu của thiên nhiên mây trời Hạ Long, du khách sẽ đắm chìm trong vẻ đẹp huyền ảo nơi đây. Cửa hang động có màu xanh lam hình dạng như một con sứa biển, qua 90 bậc đá xây sẽ tới cửa hang. Điểm đặc biệt của hang động chính là trên cao có hàng trăm nhũ đá khổng lồ nhiều hình thù rủ xuống. Truyền thuyết kể rằng: Trong cuộc kháng chiến quân Nguyên Mông, Trần Hưng Đạo đã cho chuẩn bị nhiều cọc gỗ lim để cắm xuống lòng sông Bạch Đằng, tạo ra một trận thủy chiến của lịch sử. Sau trận chiến ấy còn rất nhiều mẩu gỗ còn vương lại vì thế hang động có tên là Đầu Gỗ. Tiếp tục đến với hang động Sửng Sốt, một trong những hang động có cái tên thú vị nhất của Vịnh Hạ Long. Đây là một hang động có kích thước và vẻ đẹp hòn hảo nhất của Vịnh và cũng là nơi có rất nhiều đảo có hình dáng vô cùng thú vị. Vào trong hang động, du khách như được tận hưởng một không gian vô cùng huyền ảo với những chùm thạch nhũ đầy màu sắc, hình dạng. Hang Trinh Nữ có bức tượng người con gái làm bằng đá, nằm xõa mái tóc dài với đôi mắt hướng xa ra khơi với sự chờ đợi. Ngoài ra, động Tam Cung, Mê Cung, Thiên Cung, Kim Quy, Hang Bồ Nâu, Hang Luồn...cũng là những nơi đáng để du khách đến tham quan. Với hàng loạt những hang động và các quần đảo kiến tạo vô cùng lý tưởng, Hạ Long thu hút hàng ngàn khách du lịch trong và ngoài nước mỗi năm. Bên cạnh việc được chiêm ngưỡng vẻ đẹp tôn tạo của những kiệt tác thiên nhiên còn được thư giãn tuyệt đối với những bãi biển nhỏ xinh đẹp nơi đây.

Trên Vịnh Hạ Long, những đảo lớn là nơi cư trú của rất nhiều những loài chim quý hiếm cùng với thảm thực vật nhiệt đới đặc trưng của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa nơi đây. Đảo Cát Bà là một trong những điểm đến lý thú khi du khách có nhu cầu tham quan hệ sinh thái.Đây là nơi có vườn quốc gia Cát Bà với sự sinh sống của nhiều loài linh trưởng quý hiếm cần được bảo tồn trên thế giới.Trong đó có Voọc Cát Bà, một trong những loài động vật quý hiếm toàn cầu. Với đặc trưng phần lớn là nước ngọt, Vịnh còn là nơi trú ngụ của hơn 1000 loài động vật biển, hơn 160 loại san hô.

Thành phố biển Hạ Long bao gồm hai khu vực chính là khu trung tâm văn hóa chính trị Hòn Gai và khu giải trí du lịch Bãi Cháy.Ngoài ra, nơi đây còn có môt đại bộ phận dân cư sinh hoạt và kiếm sống hoàn toàn trong những làng chài nổi trên biển. Đến Vịnh, tham quan ở những hòn đảo nhỏ, chúng ta có thể khám phá cuộc sống của những người ngư dân chài lưới trên biển với những nét độc đáo vô cùng. Con người nơi đây cũng vô cùng dễ mến, dễ gần. Họ luôn đón tiếp khách du lịch trong và ngoài nước nồng nhiệt và mang tinh thần hiếu khách vô cùng.Đây cũng là nơi tạo ra rất nhiều những cơ hội việc làm, nghề nghiệp cho cư dân vùng miền phát triển kinh tế. Nhờ có Hạ Long, Quảng Ninh đã có những bước tiến đáng kể trong kinh tế, văn hóa đặc biệt là lĩnh vực du lịch mang lại.

Chính vẻ đẹp tuyệt diệu của Vịnh Hạ Long đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận của rất nhiều các tác giả sáng tác trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật...Xuân Diệu đã có những lời thơ đầy cảm xúc với thi phẩm "Chào Hạ Long":

"Ta chào ngươi, Hạ Long nghìn vạn đảo

Vạn hòn gieo trên sóng biếc chập chùng;

Bia biển trời với đá xinh kỳ ảo

Dựng muôn đời ca vẻ đẹp non sông!"

Hay trong "Vịnh Hạ Long", nhà thơ Phan Duy Kha cũng từng viết:

"Đây hòn Trống Mái, nọ Lư Hương

Biển hiện dần lên, phẳng lặng sương

Chưa đến Thiên Cung, còn Sửng Sốt

Hạ Long mờ ảo hiện trong sương".

Hạ Long cũng trở thành cảm hứng của rất nhiều nhạc sĩ sáng tác những ca khúc bất hủ đi cùng năm tháng. Đó là ca khúc "Hạ Long thần tiên" do nhạc sĩ Vũ Đức Tạo sáng tác, "Huyền thoại Hạ Long" (Xuân Nhật). "Hạ Long sớm" (Vũ Việt Hồng), "Đêm nằm nghe biển hát" (Lê Đăng Vệ), "Hạ Long biển nhớ" (Đỗ Hòa An), "Mái đình làng biển" (Đỗ Cường)...Hạ Long cũng trở thành đề tài trong những bức hình đầy nghệ thuật qua ống kính của các nhiếp ảnh gia trong và ngoài nước cũng như các họa sĩ.

Tổng cục Du lịch bình chọn Vịnh Hạ Long dẫn đầu danh sách điểm đến hàng đầu Việt Nam năm 2018 bên cạnh Sun World Bà Nà Hill, Vinpearl Nha Trang...Hạ Long đã, đang và sẽ là điểm đến vô cùng lý tưởng của các du khách bởi những giá trị vĩnh cửu tại nơi đây, góp phần quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế với tiềm năng du lịch biển. Nhờ sự quan tâm, đầu tư và tôn tạo từ các cấp lãnh đạo chinh quyền, Hạ Long đang là một trong những điểm đến thú vị.Hạ Long xứng đáng với tên gọi "thành phố Rồng" thức giấc của thời đại.

 

Bài mẫu 2:

Có một nhà thơ đã từng viết về Tràng An:

"Lững lờ mây nước Tràng An

Thuyền con soi bóng dặm ngàn núi sông

Mái chèo khua nhịp nỗi lòng

Mây trời xa cũng chung dòng thế gian."

Tràng An, một địa điểm có giá trị cao về vẻ đẹp thiên nhiên cùng những nét đặc sắc văn hóa. Vẻ đẹp nơi đây hoang sơ giản dị, rất đỗi mộc mạc nhưng cũng có những nét tinh tế đến vô cùng. Không phải ngẫu nhiên khi nói quần thể danh thắng Tràng An chính là "Bảo tàng địa chất ngoài trời".

Danh lam thắng cảnh Tràng An là vùng non nước mây trời hòa quyện với nhau tạo nên một địa điểm có nhiều giá trị về nhiều mặt: cảnh quan, địa chất, đa dạng sinh học, văn hóa và cả lịch sử. Tràng An ở vị trí cách cố đô Hoa Lư 3km về hướng Nam, cách thành phố Ninh Bình khoảng 7km theo hướng tây dọc đại lộ Tràng An, cách thành phố Tam Điệp 16km theo hướng bắc qua Tam Cốc, cách Hà Nội 96km theo hướng nam. Tổng diện tích của khu di sản Tràng An - Tam Cốc là 6.172 ha. Trong quần thể danh lam thắng cảnh Tràng An, trung tâm cố đô Hoa Lư ở phía bắc, khu Tam Cốc - Bích Động ở phía nam và khu du lịch sinh thái Tràng An ở vị trí trung tâm. Ba địa điểm này được nối với nhau bằng khu rừng Hoa Lư trên núi đá vôi cùng với hệ thống sông, hồ, đầm.

Giá trị lịch sử của Tràng An gắn liền với sự kiện vua Đinh Tiên Hoàng chọn nơi đây làm thành Nam bảo vệ kinh đô Hoa Lư ở thế kỉ X và sau đó nhà Trần đã sử dụng địa điểm này làm hành cung Vũ Lâm trong kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Đây cũng là nơi còn lưu giữ rất nhiều những di tích lịch sử thời nhà Đinh và thời nhà Trần.

Tràng An là một vùng non nước, trời mây hòa quyện. Làn nước trong xanh cùng với những vách núi đá sừng sững trùng trùng điệp điệp. Tại đây bao gồm 31 hồ, 48 hang động nối thành các đầm nước, có hang dài đến tận 2km. Hệ thống hang động nơi đây đều vô cùng đa dạng, phong phú về hình thái cũng như chủng loại. Mỗi hang động đều có những vẻ đẹp huyền diệu và sắc thái riêng với những tên gọi vô cùng thú vị như hang tối, hang sáng, địa linh, nấu rượu hay giọt bia...Trong các hang đều có những khối đá thạch nhũ tuyệt đẹp, từ trần hang có những giọt nước tinh khiết chảy ra làm cho không khí trong các hang động nơi đây vô cùng tuyệt diệu, lung linh và huyền ảo. Vào trong các hang động, ngồi trên những chiếc thuyền chèo, bạn sẽ được tận hưởng trọn vẹn vẻ đẹp tuyệt vời của các hang động nơi đây. Những khối đá lung linh với thạch nhũ đầy hình khối đem lại một cảm giác vô cùng thư giãn, mát mẻ, dễ chịu. Ta như được tận hưởng trọn vẹn khoảnh khắc an yên mà một hang động tuyệt đẹp mang lại. Đến với hang Tối, du khách được đi đến những lòng hang động rộng hẹp vô cùng bất ngờ. Hang Sáng lại đem đến một vẻ đẹp mang đúng như cái tên của nó với những nhũ đá óng ánh, lung linh huyền ảo. Hang Nấu Rượu hay Hang Cơm lại là những hang động có cái tên thật ấn tượng. Nơi đây gắn liền với truyền thuyết ông khổng lồ nấu rượu và cơm mang ra núi ngồi ăn. Theo truyền thuyết, con người đã vào đây để lấy nước nấu rượu cung tiến cho vua. Khi nghiên cứu khảo cổ đã tìm thấy trong đó rất nhiều những dụng cụ để nấu rượu. Ngoài ra, Tràng An còn có những hang động thú vị rất đáng khám phá khác như hang núi Cơm, hang Vồng, hang Láng, hang Ao Trai...Nơi đây có nhiều hang động được công nhận là di tich khảo cổ học. Các nhà nghiên cứu trên thế giới nghiên cứu di tich hang Trống với nhiều di vật, có vết tích của người tiền sử từ 3000-30000 năm về trước mang đậm nền văn hóa Tràng An. Di tích hang Bói hay Mái đá, hang Mo, hang Cò, hang Trầu, Hang Chợ...đều gắn liền với những gí trị khảo cổ lịch sửvới những nền văn hóa lâu đời tại Tràng An.

Tràng An có hai dạng hệ sinh thái lớn là hệ sinh thái trên núi đá vôi và hệ sinh thái thủy vực. Đây là nơi có môi trường thiên nhiên kết hợp hài hòa giữa sinh vật, núi rừng, hang động và thủy vực, toát lên cảnh non xanh nước biếc hòa quyện với nhau tạo thành những khu vực kì vĩ hiếm có trên thế giới. Tràng An còn có những loài sinh vật trên cạn rất phong phú với hơn 600 loài thực vật, 200 loài động vật với rất nhiều những loài động vật quý hiếm khác nhau. Tràng An có khoảng 310 loài thực vật bậc cao cấp với đá vôi, sưa, lát, nghiến, phong lan, rau sắng...cùng với các loài chim thú quý hiếm như sơn dương, báo gấm, chim phượng hoàng...Chính sự phong phú, đa dạng của thảm thực vật cũng như các loài động vật nơi đây đã tạo nên sự đặc biệt của vùng đất thắng cảnh này.

Tràng An được coi như một "Vịnh Hạ Long trên cạn" với nhiều giá trị về cả địa chất, địa mạo. Cảnh quan nơi đây chứa đựng một hình khối hoàn chỉnh với các dạng đá vôi địa hình điển hình bao gồm có tháp, lũng, thung lũng, hang động. Địa chất, thủy văn nơi đây là những điều vô cùng đặc biệt. Hướng mắt từ thuyền bồng bềnh trên sông nước Tràng An, du khách có thể phóng tầm mắt của mình nhìn lên những dãy núi đá vôi vô cùng đẹp. Những vách núi sừng sững cao vút với nhiều hình thù khác nhau xen lẫn những thảm thực vật cùng với những chú dê leo trên vách núi tạo nên một cảnh quan tuyệt đẹp và đầy thơ mông.

Du khách có thể tham quan Tràng An với tuyến du lịch kéo dài khoảng 3 giờ và một tour du lịch leo núi cho những du khách ưa thích sự mạo hiểm, thử thách. Bên cạnh việc tham quan quần thể danh thắng Tràng An chủ yếu bằng đường thủy với những con thuyền lênh đênh ngắm cảnh sông nước thì du khách có thể tham quan nơi đây bằng đường bộ bắt đầu từ đền Trần, đặc biệt là trải nghiệm leo núi đầy thú vị.

Lễ hội Tràng An diễn ra trong vòng 3 ngày, từ 17 đến 19/3 âm lịch hàng năm với mục đich tôn vinh hai vị thần lớn là Qúy Minh, Cao Sơn trấn giữ Hoa Lư tứ trấn và các vua đầu Nhà Trần lập ra hành cung Vũ Lâm. Phần lễ với rất nhiều những hoạt động diễn ra trên sông nước như rước kiệu, rước nước và rồng để thể hiện sự biết ơn với những người đã có công với đất nước. Lễ hội Tràng An được tổ chức rất quy mô với những tiết mục văn nghệ biểu diễn cùng các trò chơi vô cùng đặc sắc bên dòng sông trong suốt các hành trình rước.

Không phải ngẫu nhiên mà Tràng An trở thành nguồn cảm hứng lớn đối với nghệ thuật trong đó có thi ca, nhạc họa và mới đây nhất là điện ảnh. Chính vẻ đẹp tự nhiên cùng với khung cảnh hoang sơ hữu tình đã tạo thành nguồn cảm hứng lớn đối với nhiều tác giả. Tràng An trong thơ ca được tái hiện một cách đầy ấn tượng. Trong thi phẩm "Sơn thủy Tràng An" có tác giả đã viết:

"Thả hồn theo nắng Tràng An

Mái chèo gõ nhịp mênh mang dưới trời

Non xanh, nước biếc đẹp tươi

Nắng chùa, gió động...mây trời Tràng An

Ra về, nỗi nhớ miên man

Một tà áo tím lướt ngang đò mình..."

Tràng An những năm gần đây đã trở thành một trong những điểm đến đáng chú ý trong các danh lam thắng cảnh của Việt Nam. Chính vẻ đẹp tôn tạo của Tràng An đã khiến nơi đây mang lại vinh dự về cho đất nước khi trở thành di sản thế giới hỗn hợp đầu tiên tại Việt Nam với việc đáp ứng được các tiêu chí di sản thiên nhiên thế giới và một tiêu chí của một di sản văn hóa thế giới cùng các tiêu chí về thẩm mĩ, địa chất-địa mạo và văn hóa. Chính thành tựu quan trọng này đã thu hút vô cùng nhiều những loại hình nghệ thuật cả trong nước và quốc tế. Trong đó, điển hình nhất là vào năm 2016, Kong: Skull Island là bộ phim bom tấn Hollywood Mỹ đã quay nhiều cảnh quay tại danh thắng Tràng An. Skull Island đã trở thành ông vua kỉ lục phòng vé khi đã vượt qua mọi kỉ lục trước đó và trở thành bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại. Bối cảnh phim trường làng thổ dân trong phim nằm tại khu du lịch Tràng An cũng là một trong những điểm đến thú vị của du khách trong và ngoài nước. Trên bộ phim, danh thắng Tràng An được hiện lên với đầy đủ những vẻ đẹp tinh khôi tự nhiên cùng với những kĩ xảo điện ảnh hiện đại đã mang đến một hiệu ứng tuyệt vời cho người xem.

GS. Richard Rngelhardt, Hội đồng Quốc tế về Di tích và Di chỉ trong cuộc hội thảo về Tràng An đã nhận định: "Tràng An như một khối nam châm khổng lồ giữa đất trời Ninh Bình. Tôi nghĩ các bạn hãy đánh thức những giá trị ngoại hạng của khu danh thắng này để hút mọi người về với nó". Vẻ đẹp tựa như nàng thơ của Tràng An đã, đang và sẽ là điểm đến của rất nhiều du khách, tạo nên tiềm năng du lịch lớn cho Ninh Bình nói riêng và Việt Nam nói chung. Tràng An, điểm đến đẹp cảnh, đẹp lòng người!

Bài mẫu 3:

Tôi có nghe một bài hát mở đầu bằng những câu hát rất dễ thương, tươi tắn như sau:

"Hôm qua em đi chùa Hương

Hoa cỏ còn mờ hơi sương

Cùng thầy mẹ em vấn đầu soi gương."

Tôi cũng lại đọc một bài hát nói của Chu Mạnh Trinh rằng:

"Bầu trời, cảnh bụt,

Thú Hương Sơn ao ước bấy lâu nay.

Kìa non non, nước nước, mây mây,

Đệ nhất động hỏi là đây có phải?"

Tựu chung lại cả hai tác phẩm ấy đều nói về một địa điểm vô cùng nổi tiếng mà theo cách gọi của dân gian là Chùa Hương, nhưng chính xác nó không chỉ là một ngôi chùa riêng biệt mà là một quần thể di tích văn hóa - tôn giáo lớn gọi là Hương Sơn có tuổi đời lên tới vài trăm năm từ thuở vua Lê-chúa Trịnh. Chùa Hương không chỉ mang trong mình vẻ đẹp thơ mộng, trữ tình tựa như chốn bồng lai tiên cảnh, mà còn mang trong mình sự thanh tịnh, không khí thâm nghiêm của chốn thiền tu. Một lần bước chân đến Hương Sơn dường như khách lữ hành cũng bỏ lại sau lưng mọi nỗi lo trần thế để được tịnh tâm ngắm nhìn phong cảnh núi non, đền chùa, nơi được mệnh danh là "Nam thiên đệ nhất động" này.

Quần thể di tích chùa Hương được xây dựng vào cuối thế kỷ thế kỷ 17 khoảng những năm 1680-1704, việc ra đời của ngôi chùa cũng có nhiều sự tích, nhiều người thắc mắc rằng tại sao lại có hai ngôi chùa tên Hương Tích, một ở Hà Tĩnh và một ở Hà Nội. Chuyện kể rằng, thuở xưa các phi tần, mỹ nữ của chúa quê gốc phần lớn ở vùng Thanh Nghệ Tĩnh nên cứ mỗi độ xuân về các bà thường hay ngược về Hà Tĩnh để trẩy hội chùa Hương, dâng hương kính Phật. Đó vốn là chuyện tốt đẹp thế nhưng chúa Trịnh lại có mối nghi ngại, sợ phi tần chịu đường xa cực khổ, và vài lý do tế nhị thế nên chúa quyết định cho xây dựng thêm một chùa Hương Tích ở tại Hà Nội để cho các bà trẩy hội được gần hơn. Hiện nay, quần thể di tích này tọa lạc tại xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, Hà Nội, bên cạnh sông Đáy, trong đó trung tâm cụm di tích là chùa Hương nằm trong động Hương Tích, người ta còn gọi là chùa Hương Tích hoặc chùa Trong.

Về kết cấu kiến trúc, quần thể di tích Hương Sơn là nơi quy tụ của hàng chục ngôi chùa lớn thờ Phật, nhiều ngôi đền thờ thần, thánh cùng các ngôi đình thờ khác, điểm độc đáo của khu di tích chính là lối kiến trúc kết hợp giữa phong cảnh thiên nhiên núi xanh, nước biếc, mây trắng lượn lờ cùng với hệ thống hang động tự nhiên và các kiến trúc chùa chiền cổ xưa, tạo nên một không gian vừa mang vẻ đẹp trữ tình thơ mộng vừa mang vẻ thoát tục, thiêng liêng chốn cửa Phật. Men dọc theo thung lũng suối Yến là những công trình kiến trúc tiêu biểu của chùa Hương bao gồm chùa Ngoài, tên khác là chùa Trò hay chùa Thiên Trù. Bên trong ngôi chùa này có tháp chuông, với lối kiến trúc độc đáo gồm ba tầng mái, trên tầng cao nhất lộ ra hai đầu hồi tam giác, Chu Mạnh Trinh có câu thơ nhắc về tháp chuông này như sau "Thoảng bên tai một tiếng chày kình/Khách tang hải giật mình trong giấc mộng". Trung tâm của khu di tích chính là chùa Hương, hay còn gọi là chùa Trong, chùa Hương tích, đây không phải là ngôi chùa nhân tạo mà nó thực tế là một hang động lớn, vách động có khắc 5 chữ là bút tích cảu chúa Trịnh Sâm "Nam thiên đệ nhất động", thể hiện tấm lòng ngưỡng mộ của ngài với vẻ đẹp của chốn Hương Sơn. Ngoài hai bộ phận kiến trúc chính thì, còn các công trình kiến trúc khác có thể tóm lược trong 2 câu thơ sau:

"Này suối Giải Oan, này chùa Cửa Võng,

Này am Phật Tích, này động Tuyết Quynh"

Trong đó, suối Giải Oan và chùa Cửa Võng là hai địa điểm nằm ở dọc quãng đường từ chùa Thiên Trù đến chùa Hương Tích, am Phật Tích tương truyền là nơi Quan Thế m bồ tát độ kiếp, động Tuyết Quynh hay chùa Tuyết Quynh là một ngôi chùa nhỏ tọa lạc gần với động Hương Tích.

Hội chùa Hương chính là một trong những lễ hội lớn nhất ở miền Bắc nước ta, mỗi năm thu hút đến hàng triệu du khách cùng phật tử khắp mọi miền tổ quốc đổ về đây trẩy hội, thăm quan và dâng hương kính phật. Lễ hội bắt đầu từ ngày 6/2 âm lịch hằng năm, kết thúc vào khoảng hạ tuần tháng âm lịch, trong đó chính thức diễn ra trong khoảng 4 ngày từ ngày 15 đến 18 tháng 2 âm lịch. Phù hợp với không khí linh thiêng và thanh tịnh chốn cửa Phật thế nên phần lễ của lễ hội chùa Hương diễn ra một cách đơn giản, biểu hiện rõ rệt nhất ấy là làn khói xanh nghi ngút, hương thơm thoang thoảng của nhang đèn không bao giờ dứt trong những ngày hội, khiến cho không khí nơi đây lại càng thêm phần thanh tao, nhã nhặn. Người đi dâng lễ cũng chỉ chuẩn bị một ít nhang đèn, hoa quả và đồ ăn chay đặt lên điện thờ, thắp nén hương thơm, thành tâm khấn vái đúng với quy cách của một Phật tử giác ngộ rồi đi thăm thú cảnh sắc xung quanh thanh lọc tâm hồn hoặc tham gia vào phần hội. Phần hội thì cũng giống nhiều cách lễ hội phổ biến khác, gồm có lễ rước và lễ văn, sau đó là các hoạt động vui chơi nhẹ nhàng bên ngoài như bơi thuyền vãn cảnh, hát chèo, hát văn,... Có thể thấy rằng cả phần lễ và phần hội của lễ hội chùa Hương đều thiên về sự nhã nhặn, tinh tế, không quá nô nức, ồn ào phá hỏng cảnh thiêng liêng, mỗi một con người bước chân đến nơi đây đều hưởng một niềm vui hiếm có, ấy là cảm giác thanh tịnh tâm hồn, niềm vui sướng khi bắt gặp cảnh sắc độc đáo tựa chốn bồng lai tiên cảnh.Di tích chùa Hương và lễ hội chùa Hương đã ăn sâu vào tiềm thức và văn hóa tín ngưỡng tôn sùng đạo phật, đạo giáo và cả nho học của người dân Việt Nam, đặc biệt với vẻ đẹp hiếm có bởi sự kết hợp tinh tế giữa cảnh thiên nhiên và các công trình kiến trúc nhân tạo đã đưa nơi đây trở thành nguồn cảm hứng bất tận của các văn nhân, thi sĩ xưa và nay. Trong bài tôi đã nhắc đến nhiều câu thơ có trong Hương Sơn phong cảnh ca của Chu Mạnh Trinh, một bài hát nói được xem là áng văn kiệt tác của văn học trung đại Việt